معرفی جامع رشته‌های مجموعه حقوق (حقوق خصوصی _ حقوق جزا و جرم‌شناسی _ حقوق بین‌الملل)

مقدمه و تعریف

برنامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد (ناپیوسته) حقوق جزا و جرم‌شناسی براساس رهنمودها و موافقت اصولی اعضاء محترم ستاد انقلاب فرهنگی سابق و سایر آیین‌نامه‌ها و مقررات آموزشی مربوط تنظیم شده است.

حقوق جزا و جرم شناسی در مفهوم مدرن (امروزی) که به عنوان رشته ای نظام مند و دارای اصول و قواعد کلی ناظر بر جنبه های ماهوی و شکلی مستقل از هم می‌باشد، عمری حدود دو قرن دارد. این رشته از حقوق که از شاخه‌های اصلی حقوق عمومی محسوب می‌شود خود دارای رشته های مختلف می‌باشد که عمدتا شامل علوم جنایی تجربی ازیک سو و علوم جنایی تحلیلی - تفسیری از سوی دیگر می‌شود. تحول روزافزون حقوق جزا و علم جرم‌شناسی در جوامع مختلف باعث ایجاد گونه‌های مختلفی از این شاخه شده است که در گذشته سابقه ای نداشته است. ظهور علوم جنایی تجربی ( از جمله علوم جرم یابی، جرم‌شناسی و کیفرشناسی و ... ) نشانگر تخصصی شدن حقوق جزا است که بی تردید مرتبط با تحولات حاکم بر جامعه، صنعت، اقتصاد و ... است. با این حال آنچه در میان گونه های متنوع علوم جنایی اهمیت ویژه دارد حقوق جزا در مفوم خاص خود و علم جرم شناسی است.

حقوق جزا به دو بخش عمده حقوق جزای ماهوی و شکلی تقسیم می‌شود. رشته‌های حقوق جزای عمومی و اختصاصی زیر مجموعه حقوق جزای ماهوی‌اند که در ذیل به تعریف و تبیین اجمالی آن‌ها و سایر رشته‌های مرتبط می‌پردازیم:

• حقوق جزای عمومی علمی است که به مطالعه قواعد کلی و مشترک جرایم و مجازات‌ها می‌پردازد.
• حقوق جزای اختصاصی شعبه‌ای از حقوق جزا ماهوی است که به مطالعه جرایم به طور خاص و شرایط اختصاصی حاکم بر آن ها و مجازات‌هایی که ممکن است مورد حکم واقع شوند.

حقوق جزای شکلی (آیین دادرسی کیفری) : آیین دادرسی کیفری که در فاصله بین وقوع جرم و  صدور حکم  مجازات اهمیت می‌یابد مجموعه قوانین و مقرراتی است که برای کشف جرم، تعقیب متهمان و تحقیق از آنان، تعیین مراجع صلاحیت‌دار، شیوه‌های اعتراض به آراء و نیز بیان تکالیف مسئولان قضایی و انتظامی در طول رسیدگی به دعوای کیفری و اجرای احکام ازیک سو و حقوق آزادی های متهمان ازسوی دیگر، وضع و تدوین شده است.
جرم شناسی، علمی است که به مطالعه علمی و روشمند پدیده‌ی مجرمانه می‌پردازد.

---

اهمیت و ضرورت

امروزه با فنی و تکنیکی شدن مرتکبان جرم و پیچیدگی های برخی از جرایم ارتکابی که طبیعتاً با فنی شدن جوامع در ارتباط است شاهد تخصصی شدن سیستم عدالت کیفری هستیم. تشکیل و تاسیس دادسراها و دادگاه های ویژه رسیدگی به جرایم در کشور ما، مانند مجتمع قضایی ویژه جرایم اقتصادی (که به تعقیب و محاکمه مجرمان اقتصادی می پردازد) دادگاه کیفری استان (که به جرایم سنگین و شدیدی از جمله قتل عمد رسیدگی می‌کند) و دادگاه ویژه رسیدگی به جرایم اطفال بزهکار و ... نشانگر اهمیت تخصص در رسیدگی‌های کیفری است، از سوی دیگر امروز شاهد تخصصی شدن وکالت در دعاوی کیفری هستیم، در برخی از کشورها از جمله آمریکا ورود به محاکم جنایی به عنوان وکیل، تخصص ویژه جزایی می‌طلبد برای نمونه وکلایی حق وکالت در جرایمی مانند قتل عمدی و جرایم سیاسی و مطبوعاتی را دارند که در رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی تحصیل کرده و یا اینکه دارای پروانه مخصوص وکالت در این حوزه‌ها باشند، امری که متاسفانه در کشور ایران خیلی به آن توجه نشده است با این حال وکلایی که در کشور ما به طور تخصصی در حوزه قتل عمد و سایر حوزه‌ها فعالیت می‌کنند بسیار موفق‌تر از سایر وکلایی هستند که کاملا عمومی عمل می‌کنند.

---

هدف

هدف از این دوره تربیت کارشناس ارشد در رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی است از طریق بالا بردن سطح اطلاعات و آگاهی و بینش حقوقی دانش‌آموختگان دوره کارشناسی توأم با آموزش روش تحقیق و تقویت قدرت استنباط و تجزیه و تحلیل مسائل حقوقی.

 

 

---