دانشگاه پیام نور در سال 1367 پس از تجمیع امکانات دانشگاه آزاد ایران و ابوریحان بیرونی، به عنوان تنها دانشگاه آموزش باز و از دور در جمهوری اسلامی ایران تاسیس شد. مدارکی که این دانشگاه به دانشجویانش اعطاء مینماید معتبر و هم تراز مدارک دیگر دانشگاههای دولتی است. پیام نور فعالیت آموزشی خود را با پذیرش اولین گروه دانشجویی در 5 رشته تحصیلی و در 28 مرکز آغاز کرد. دانشگاه پیام نور علاوه بر پذیرش دانشجو از طریق آزمون سراسری که سالیانه توسط سازمان سنجش برگزار میگردد؛ از طریق برگزاری دورههای فراگیر نیز دانشجو میپذیرد. این دانشگاه در حال حاضر دارای 495 مرکز و واحد در سراسر کشور است که به شکل استانی در 31 استان ساماندهی شدهاند و نیز دارای یک مرکز برون مرزی تحت نام دفتر برنامه ریزی و هماهنگی مراکز بینالملل است که در سازمان مرکزی مستقر میباشد. تعداد اعضای هیات علمی این دانشگاه در رشتههای مختلف بالغ بر 3800 نفر و تعداد دانشجویان بالغ بر 850 هزار نفر است.
آموزش باز و از دور، نظام آموزش نوینی برای سامان دادن به فرایند یاددهی- یادگیری است که یک مرکز آموزشی از طریق کاربرد رویکردهای مختلف و استفاده از یک یا چند رسانه، آموزش دانشجو را انجام میدهد. شیوه آموزش باز و از دور، عمدتا با توجه به ویژگیهای اقلیمی، اقتصادی و جمعیتی کشورها شکل گرفته است. این نوع آموزش که به صورت مکاتبهای از اواخر قرن 19 میلادی در اروپا و امریکا شروع شد، با ویژگیهای کنونی خود، از اواسط دهه شصت میلادی در اروپا اشاعه و گسترش یافت.
این نظام با تکامل سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات به شکل امروزی رایج شد. آموزش باز و از دور با بهرهمندی از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی و مشارکت یادگیرندگان فرایند یادگیری را با آسانتر میکند.
دانشگاه پیام نور، دانشگاهی است با هویت اسلامی- ایرانی که برای ایفای نقش و مسئولیت خود در جهت تحکیم جایگاه علمی و پژوهشی در میان دانشگاههای باز و آموزش از دور دنیا به گسترش رشد و تعالی تقوی و فضائل انسانی، ارتقاء علمی و پژوهشی، تعمیق جنبش نرم افزاری، امید بخشیدن و گسترش دامنه دانش، یادگیری در همه جا، همه وقت و برای همه در محیطی ایمن و مبتنی بر عدالت در راستای سیاستهای کلان جمهوری اسلامی ایران در سطح ملّی و جهانی اهتمام میورزد.